Boze vogels: vliegtuiglawaai maakt vogels agressief

Harde geluiden van vliegtuigen die opstijgen en landen zorgen ervoor dat vogels agressiever worden. Bovendien tast het mogelijk het gehoor aan. Dat blijkt uit onderzoek dat gedaan is rondom Manchester Airport en Schiphol Airport. Bij tjiftjaffen die dichtbij de vliegvelden leven was de kans vijf keer zo groot dat zij een speaker waarop vogelzang werd afgespeeld zouden aanvallen, dan bij hun soortgenoten die verder van het vliegveld af wonen.

Het onderzoek onder leiding van dr. Selvino de Kort van de Manchester Metropolitan University is gepubliceerd in The Journal of Animal Ecology . Dr. Hans Slabbekoorn is vanuit de Universiteit Leiden betrokken bij het onderzoek en vertelt hierover tijdens de uitzending van Vroege Vogels:

Onderzoekers van de Manchester Metropolitan Universiteit, de Leidse Universiteit en de Universiteit van Manchester namen vogelzang op van vogels dichtbij het vliegveld in Manchester en bij Schiphol, op een afstand van tussen de 180 en 2100 meter van de startbaan, en van vogels 20 kilometer verderop.

Bij het onderzoek werd een op afstand bestuurbare speaker gebruikt die een vooraf opgenomen vogelzang van een mannetje afspeelde. Zo werd een concurrerende vogel nagebootst alsof hij dichtbij aan het zingen was. Populaties die dichtbij het vliegveld wonen, vielen regelmatig de luide speaker aan. Dat suggereert dat het geluid van een vliegtuig agressiviteit veroorzaakt. Er werd vijf keer vaker aangevallen in vergelijking met de populatie die 20 kilometer verderop leeft.

De vogels verminderden de frequentie (toonhoogte) als een reactie op het geluid van vliegtuigen. Dit kan een indicatie zijn voor gehoorverlies. Uit labonderzoek bij vogels met gehoorbeschadiging blijkt een vergelijkbare verandering in zang. Alleen in het huidige onderzoek is dat voor het eerst vastgesteld bij vogels die in het wild leven.

Dat de vogels agressiever waren kan een direct resultaat zijn van een hoger stressniveau veroorzaakt door de periodieke blootstelling aan het lawaai van vliegtuigen. Vogels die dichtbij een vliegveld wonen worden blootgesteld aan extreme geluidsniveaus van vliegtuigmotoren. Zodoende wordt de communicatie met mogelijke partners en potentiële vijanden verstoord.

Geluid van een vliegtuig dat opstijgt of landt kan binnen een straal van honderd meter wel honderd decibel bereiken. Dat zijn geluidsniveaus die permanente gehoorschade kunnen veroorzaken bij zowel mensen als vogels. Naast de vraag of de vogels agressiever worden, werd onderzocht of de vogels vlakbij de twee vluchthavens hun zang aanpasten naar een lagere frequentie. Dat kan duiden op mogelijk gehoorverlies.

Onderzoeker Dr. Selvino de Kort, hoofddocent in diergedrag aan de Manchester Metropolitan universiteit, benadrukt: “Vliegvelden liggen normaliter buiten leefgebied van mensen en dichtbij natuurreservaten of nationale parken. Dat zijn juist plaatsen waar veel verschillende diersoorten wonen.”

“Wij wilden begrijpen wat het effect van het geluid van vliegtuigen was op de vogelpopulaties die dichtbij het vliegveld leven: heeft het impact op hen en op welke manier? We merkten op dat de vogels veel agressiever werden en zelfs de speakers waar het geluid op werd afgespeeld, aanvielen. Dat zagen we niet bij populaties die ergens anders leven.”

Daarnaast stelt De Kort: “Dit is belangrijk omdat er wordt verwacht dat het aantal passagiers wereldwijd gaat stijgen, wat de noodzaak voor het uitbreiden van vliegvelden versterkt.” Dat zien we in Engeland rondom de discussie van een derde startbaan bij Heathrow, maar ook in Nederland bij de uitbreiding van Schiphol. “Het is belangrijk dat we begrijpen wat de invloed van geluid van vliegtuigen is op vogels en dat we ervoor zorgen dat vogels en andere diersoorten op een goede manier worden beschermd.”

Het onderzoek was uitgevoerd in samenwerking met Manchester Airport.