Een dagje afvalvissen - Henny Radstaak

Het komt niet zo vaak voor dat we met Vroege Vogels tegelijk voor radio en televisie een onderwerp opnemen. Maar een tripje met een garnalenvisser op de Waddenzee is natuurlijk zo’n uitgelezen mogelijkheid. Sinds afgelopen zomer doen ook een aantal vissers uit Lauwersoog mee aan het project ‘Fishing for litter’. Dat houdt in dat afval dat zij in hun visnetten vinden, apart houden en inleveren als ze in de haven aankomen. Dus niet overboord gooien weer het water in.

Johan Rispens is zo’n garnalenvisser. Met zijn kotter ZK18 zorgt hij ervoor dat uit de zee opgevist afval als plastic flessen en stukken touw netjes aan land verwerkt worden. We hebben besloten bij hem aan boord te gaan kijken
Op een mooie maandagmorgen reizen we al vroeg af naar Lauwersoog: presentatrice Andrea, regisseur Janneke, cameraman Peer, geluidsman Tom en ondergetekende. Onderweg naar het noorden maken we grapjes over windkracht 7 en zeeziek worden. Voor de zekerheid deelt Janneke pilletjes uit tegen reisziekte. Besluit er ook maar één te nemen, om straks niet de enige te zijn die ziek over de reling hangt.

Maar het blijkt mee te vallen. Het is stralend weer en er staat weinig wind als we in Lauwersoog aan boord stappen van de “Annie Jacoba Visser”, een reddingboot van de KNRM die ons razendsnel naar de visserskotter zal brengen, die ergens tussen Ameland en Schiermonnikoog aan het vissen is. Iedereen krijgt een reddingsvest om zodat er op de half open boot niets mis kan gaan. Intussen heeft ook Bert Veerman zich bij ons gevoegd, hij is van KIMO, de internationale milieuorganisatie die het ‘Fishing for litter”-project heeft opgezet. Tijdens de supersnelle reis naar de ZK18 vertelt Veerman dat er jaarlijks 20 miljoen kilo afval overboord gedumpt wordt op zeeschepen. Gewoon uit gemakzucht en omdat het ‘lastig’ is om het afval aan boord te verzamelen en pas bij binnenkomst in een haven apart in te leveren. Het gaat volgens hem om soms grote dingen: koelkasten, televisies, zelfs complete zeecontainers worden soms opgevist.

Zo’n 20 minuten later komen we aan bij de ZK18, draaien voor de tv-opnames een paar rondjes rond de kotter die juist z’n netten aan het ophalen is. Even later draaien we langszij en stappen we met de hele ploeg aan boord van de kotter. Eitje met dit weer en deze rustige zee.

Johan Rispens is te vinden in de stuurhut, zijn vader gooit de vangst uit de netten in de sorteermachine. Daar worden te kleine garnalen er uit gehaald en die gaan weer terug in zee. Met als gevolg dat er op dat moment honderden hongerige meeuwen rond de kotter zwermen. De rest van de garnalen worden aan boord gekookt en gaan in plastic zakken het ruim in. Die brengen volgens Johan straks op de visafslag aardig wat op, zo rond de kerst.

Achter op het dek laat Johan zijn afvalvangst van de afgelopen week zien: voornamelijk stukken touw en visnet, afkomstig van collega-vissers. Bij de volgende ‘trek’ vindt Bert Veerman tussen de garnalen wat plastic buisjes met wat versiering eraan vast: het blijken houdertjes te zijn van ballonnen die met een of andere feestelijke gebeurtenis zijn opgelaten en in zee terecht zijn gekomen. Weliswaar geen koelkast of televisie, maar toch belangrijk dat dit plastic materiaal uit zee gehaald wordt, zegt Veerman.

We hangen aan de lippen van visser Johan Rispens, die in onvervalst Gronings vertelt dat hij volgend jaar mee gaat doen aan een project om duurzaam garnalen te vangen die dan het MSC-keurmerk krijgen. Zo blijkt weer dat niet iedere garnalenvisser erop uit is om de Waddenzee zo snel mogelijk leeg te vissen, maar dat er ook vissers zijn zoals Johan die ook over de toekomst nadenken.

Intussen is het genieten aan boord van de ZK18, lekker zonnig weer, en het prachtige zicht op Schiermonnikoog en, aan de andere kant, de Engelsmanplaat. Als toegift krijgen we van dichtbij een zeehond te zien, op amper 10 meter van ons vandaan.

Henny Radstaak