Japan heeft walvistop in houdgreep

Zo optimistisch als veel landen naar het WK voetbal in Zuid-Afrika gingen, zo hoopvol begint de conferentie van de Internationale Walvisvaart Commissie (IWC) maandag zeker niet.

In Agadir (Marokko) wordt van 21 tot en met 25 juni geprobeerd afspraken te maken over de walvisvangst. Want ondanks een internationaal verbod (sinds 1986) vangt Japan honderden walvissen per jaar. Door onder het mom van wel toegestaan wetenschappelijk onderzoek walvissen te vangen, glipt het land tussen de gemaakte afspraken door. Tijdens de IWC wil Japan nu ook formeel toestemming te krijgen om legaal te kunnen jagen.

Na jaren gesteggel over de walvisjacht hoopt de IWC de patstelling te doorbreken met een compromisvoorstel. In dat plan mag Japan jagen, maar veel minder dan het land zou willen. Volgens de commissie kan dat een tussenstap zijn naar een totale stop op de walvisvangst.

De EU-landen hebben al aangegeven dat ze het voorstel niet zien zitten. Gerda Verburg, Nederlands demissionair minister, noemde het onaanvaardbaar. Ze beloofde de Tweede Kamer dat ze alleen instemt met afspraken die een stap vooruit zijn in de bescherming van walvissen. Beter geen compromis, dan een slecht compromis, meent zij.

Het beperkt toestaan van de jacht ondermijnt volgens de EU het ingestelde verbod op de walvisjacht. Alleen lokale gemeenschappen zouden de dieren mogen vangen voor consumptie. Ook Australië en Nieuw-Zeeland zijn faliekant tegen het compromis. Net als Japan trouwens, want dat wil meer. ,,De meningen liggen ver uit elkaar. Het zal niet eenvoudig zijn om een breed gedragen oplossing voor de tegenstellingen te vinden'', voorspelt een niet-optimistische Verburg.

Tijdens de top komen compromisvoorstellen op tafel om het voortbestaan van de IWC zeker te stellen, maar de toekomst van de walvis blijft redelijk ongewis. Het IWC gaat een zware week tegemoet, denkt ook Pavel Klinckhamers (Greenpeace). ,,Het kan twee kanten op. Of het voorstel komt uit op het beschermen van de walvissen of het gaat over het beschermen van de jagers. Zoals het nu op tafel ligt, zijn de jagers in het voordeel.'' Greenpeace is eventueel bereid de jacht nog enkele jaren voor lief te nemen, maar alleen als er dan direct beloftes worden gedaan om de jacht definitief te stoppen.

Ook het Wereld Natuur Fonds (WNF) wijst het compromis af dat voor het eerst in bijna 25 jaar de commerciële walvisjacht weer zou toestaan. Het WNF roept de IWC op met een oplossing te komen in het belang van de in zijn voortbestaan bedreigde walvis. Ondanks het verbod zijn volgens het WNF de afgelopen 25 jaar meer dan 33.000 walvissen gedood.

Australië wil woorden en daden en legt een conflict met Japan over de walvisvaart voor aan het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Nederland steunt het doel van de actie en volgt de zaak nauwgezet.

De Japanse minister van Landbouw en Visserij Masahiko Yamada komt niet naar de top vanwege een uitbraak van mond- en klauwzeer in Japan. Hij stuurt een vervanger.

Komende week wordt niet voor het eerst geprobeerd afspraken te maken over de walvisvangst. Officieel al sinds 1986 wereldwijd verboden, maar vooral Japan en ook Noorwegen en IJsland varen nog steeds uit. Vier vragen over het nut van de walvisvaartcommissie (IWC).

Hoeveel landen zijn lid?
In Agadir is de 62ste conferentie van de in 1946 opgerichte IWC. Bij de commissie zijn 91 landen aangesloten, onlangs kwamen Ghana, Dominicaanse Republiek en Bulgarije er bij. Voor ingrijpende veranderingen is een flinke meerderheid (driekwart) nodig dus alleen bevriende landen overhalen lid te worden, biedt niet snel soelaas. Behalve de EU, Japan, Noorwegen, IJsland,VS en Australië praten bijvoorbeeld ook Tuvalu, Palau, Kiribati, Nauru, Congo en Saint Kitts en Nevis mee.

Hoeveel walvissen worden er ondanks het verbod nog gevangen?
Voor zover bekend zijn in het seizoen 2009-2010 2078 grote walvissen gedood, dus exclusief dolfijnen, bruinvissen en grienden. 218 stierven door botsingen met boten of omdat ze in netten belandden. Kleine gemeenschappen vingen er 348 en via de walvisvaart werden er 1512 gedood.

Hoe is Nederland eigenlijk bij de IWC beland?
Het toen nog op walvissen jagende Nederland was betrokken het oprichten van de IWC. Doel was de jacht te reguleren, omdat het aantal walvissen zo snel afnam dat de jacht commercieel niet meer aantrekkelijk was. In 1964 stapte Nederland eruit, om in 1977 weer aan te sluiten, maar nu als walvisbeschermend land.

Waarom wil de EU nog steeds praten met naties die de walvis bejagen?
De zogenaamde Internationale Walvisvaart Commissie (IWC) zit al jaren in een impasse. Walvisbeschermende landen willen echter in gesprek blijven met de walvisvaarders. Immers: Als je niet met ze praat, kun je ze ook niet overtuigen.

Bron: ANP