Jelle Reumer: Eco deco

De biodiversiteit gaat naar de knoppen, zo meldde het IPBES. Dit Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services is de zusterorganisatie van het veel bekendere Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) dat de klimaatverandering monitort. Het IPBES doet hetzelfde voor de biodiversiteit, en vorige week bracht het platform een alarmerend rapport naar buiten over de teloorgang van het leven op aarde. Om een lang verhaal kort te maken: we zitten midden in de zesde grote uitstervingsgolf, de eerste sinds 66 miljoen jaar. Een miljoen soorten dieren en planten dreigt binnen relatief korte tijd naar de haaien te gaan, om het even netjes te zeggen. De oorzaak: menselijk handelen, dan wel een gebrek daaraan.

Een niet onaanzienlijk deel van de mensheid zal het echt een complete rotzorg zijn. De natuur is lastig of vies, poept op de auto, veroorzaakt jeuk en pukkels en hooikoorts, kan bijten, steken, prikken of erger. Of natuur is een onuitputtelijke bron van voedsel en materiaal dat straffeloos kan worden geschoten, opgevist, afgeplukt of omgezaagd. Of de natuur is hooguit een aardig decor voor onze activiteiten. Een bos is om in te mountainbiken, een woestijn om er tijdens racewedstrijden met vrachtauto’s doorheen te raggen, een strand om je zooi op achter te laten want het stuift vanzelf onder of spoelt wel weg. De zee als afvalbak. Toen eerder deze week een onderzoeker in een duikbootje naar de bodem van de Marianantrog afzakte, trof hij daar op bijna 11 kilometer diepte, behalve vreemde vissen, bizarre kwallen en maffe garnalen ook een plastic zak en een aantal snoepwikkeltjes aan. Stuitend!

Het voorvoegsel ‘eco’, dat we terugvinden in woorden als economie, ecologie of ecosysteem, komt van het griekse woord ‘oikos’, dat huis betekent. Het ecosysteem is létterlijk het huis waarin we wonen. Wij mensen maken deel uit van de natuur, we leven er midden in, het is onze verblijfplaats op aarde, maar dat besef ontbreekt nogal. Gek is dat. Niemand gelooft dat je ongestraft een aantal ramen van je huis kunt inslaan, dat er wel een stel dakpannen af mogen waaien, dat je best een paar honderd bakstenen uit de muur kunt trekken en vijf van de vijftien vloerbalken kunt wegzagen. Iedereen snapt dat we dan een probleem zouden hebben. Maar omtrent de natuur ontbreekt dat besef. In films, zoals in oude cowboyfilms, is een huis vaak een bordkartonnen decorstuk dat van achteren met wat latten overeind wordt gehouden. Hele wildwestdorpjes zijn in werkelijkheid niet meer dan een rij wankele platen spaanplaat, een decor, waarvoor de gebeurtenissen zich afspelen. Onze natuur lijkt ook zo’n decorstuk geworden. Het ecosysteem een decosysteem. Maar de natuur is toch verdorie geen bordkartonnen filmset, we wónen erin! Hopelijk lukt het IPBES de mensheid daar enig besef van bij te brengen en kunnen we de ramen, de dakpannen, de balken en de bakstenen gewoon laten zitten waar ze horen.