Jonge eendjes gezien? Vertel het Dr. Duck!

Het aantal wilde eenden gaat achteruit. NIOO-onderzoeker Erik Kleyheeg probeert de oorzaak te achterhalen met zijn eendenkuiken-project.

Wilde eenden zijn de meest talrijke eendensoort van Nederland, maar uit een rapport van Sovon Vogelonderzoek blijkt dat de populatie met 30 procent is afgenomen sinds begin jaren negentig. Dat betekent dat er meer dan 100.000 broedparen zijn verdwenen. De oorzaak van deze afname is niet bekend. Wel concluderen de onderzoekers van Sovon en het Vogeltrekstation van het NIOO dat de eendenjacht geen rol van belang speelt. Ook in aantal succesvolle broedsels is niet de reden. Het probleem ligt waarschijnlijk in de kuikenfase. Simpel gezegd lijkt het erop alsof er minder eendenkuikentjes volwassen worden. 

Dr. Duck is de bijnaam van Erik Kleyhaag, postdoctoraal onderzoeker bij het NIOO. In zijn onderzoek houdt hij zich bezig met vogelgriep, maar in zijn vrije tijd is hij een project gestart om uit te vinden waarom de wilden eenden populatie afneemt. Om een beter beeld te krijgen van het wel en wee van de jonge eendjes, riep Kleyheeg vorig jaar al mensen op om meldingen van kuikens door te geven: hoeveel eendjes zagen ze en hoe oud waren de eendjes ongeveer? 

De waarnemingen stroomden binnen, en wat bleek? De eendensterfte lijkt het grootst in de eerste weken nadat ze het nest hebben verlaten. Na die tijd werden de gemelde aantallen kleiner: drie op de vier eendjes leken verdwenen. Om deze bevindingen te onderbouwen zijn er meer waarnemingen nodig. Het mooiste zou zijn als mensen hetzelfde nest een aantal keer volgen. "Want zo krijgen we ook gegevens als op een gegeven moment alle eendjes weg zijn", zegt hij. Een moedereend alleen wordt anders immers niet zo snel gemeld.

De teruggang kan nog steeds niet goed verklaard worden. Wel zijn er ondertussen verschillende theorieën, vertelt Kleyheeg. Het aantal roofdieren is sinds begin jaren negentig toegenomen, dus misschien worden er meer kuikentjes opgegeten. Ook is er meer vermenging van wilde eenden en gekweekte eenden, zogenoemde "soepeenden", waardoor de kuikens misschien zwakker zijn of hun beschermde schutkleur kwijtraken. Gele kuikens zijn een gemakkelijkere prooi. Tot slot kan het steeds grilliger wordende klimaat er ook mee te maken hebben. Relatief late periodes van kou en slecht weer zouden de jonge eendjes, die moeite hebben met warm blijven, extra zwaar treffen. 

Om verder te kunnen, roept Erik Kleyheeg dus zoveel mogelijk mensen op om jonge eendjes te melden. "Het enige dat u hoeft te doen is de locatie. de datum, het aantal kuikens en hun geschatte leeftijd doorgeven." Dat kan dit hele voorjaar via Waarneming.nl voor wie daar een account heeft, of anders via het formulier op de eigen website van Erik Kleyheeg.

Bron: Nature Today, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)