Prinses Laurentien: kerstcolumn

Het is bijna kerstmis. We zijn geneigd om deze tijd extra stil te staan bij wereldvragen zoals overvloed en schaarste, de opwarming van de aarde en het uitputten van onze oceanen. Grote thema’s, die eigenlijk terug te brengen zijn op simpele vragen over ons eigen leven. Zal ik dat ding kopen dat ik eigenlijk niet nodig heb? Waarom ga ik gewoon niet drie minuten korter onder de warme douche staan? En waarom neem ik dat plastic tasje aan?

We delven onze hulpbronnen om er ontelbaar veel spullen van te maken - die we vervolgens zonder nadenken weggooien als we ze niet meer nodig denken te hebben. Make, use, dispose. Maar wat geven we ervoor terug?

Waar komen onze spullen vandaan en wat gebeurt ermee als we ze weggooien? Het lineaire denken dat ten grondslag ligt aan onze economie, leidt ons naar een doodlopende straat. ‘Als het zo doorgaat, geeft de aarde het op,’ zei een meisje van 9 me laatst. Het grote mensen antwoord is een circulaire aanpak. ‘Als je iets schoon in elkaar zet, is het ook schoon als je het uit elkaar haalt,” bedacht hetzelfde meisje van 9.  Ze legt een eenvoudig en logisch verband tussen handelen en consequenties. Waarom begrijpt zij het wèl?
?
Wij kunnen wel lineair denken, maar zo zit de wereld niet in elkaar. Ons afval verdwijnt niet zomaar. Dikke en uitgestrekte lagen afval waar Nederland ruim 400 keer inpast, tobberen in de oceanen rond.  Als we niet zien wat ons gedrag teweegbrengt, hoeven we er niet echt over na te denken. Mijn ene overbodige plastic tasje dat gemiddeld 15 minuten leeft, verandert niets aan mijn leven. En zelfs niet de 3 triljard plastic tasjes die wereldwijd per jaar worden gebruikt. Maar veel ervan eindigen in de oceanen. Daardoor sterven miljoenen vogels en andere dieren. Wat doen de gifstoffen die aan het plastic kleven met de gezondheid van mensen later?  Dat verandert op den duur wèl het leven op aarde. En drie minuten besparing van warm water lijkt niets, dus waarom zouden we ons gedrag dan veranderen… Maar wat als we inzien dat de positieve gevolgen enorm zijn? Kunnen we het dan gewoon wel? Misschien kan het meisje van 9 ons helpen.

Wij grote mensen denken blijkbaar dat we de gevolgen van ons handelen naar de volgende generaties kunnen doorschuiven. Maar als we goed kijken, zien we binnen één generatie al de gevolgen van ons gedrag. Hulpbronnen zíjn niet oneindig. Doorschuiven is dus geen optie.

Hoe maak je van een lijn dan een cirkel? Het zou ons helpen als we leren denken vanuit volgende generaties. Denken vanuit het meisje van 9 als ze groot is. Zou zij nog vis kunnen eten? Geeft de aarde haar nog genoeg voedsel? Als we zo denken, schamen we ons misschien wel als we iets doen waarvan we weten dat het een probleem creëert in de toekomst. Daardoor begrijpen we misschien beter wat ons nu te doen staat en gaan we er naar handelen. En zo vermijden we de valkuil dat we denken dat tijd de problemen wel gaat oplossen.

We kunnen niet meer collectief doen alsof ons handelen geen consequenties heeft. De natuur blijft niet geven. We weten wat er op het spel staat als we onzorgvuldig met onze natuurlijke hulpbronnen omgaan.  

Dat doet mij denken aan Albert Einstein die zei: “those with the privilege to know, have the duty to act.”

Vrolijk kerstfeest.