Positie van de maan
De projectie van de zon beschrijft een deel van een cirkel rond het zuiden. 's Winters kleiner dan 's zomers. En de zonnehoogte varieert evenzeer met de seizoenen.
Van de zon is zodoende duidelijk en simpel te voorspellen waar die zich op een zekere dag en uur aan de hemel zal bevinden; ook al is het zwaar bewolkt.
Wat is er in dit licht eenvoudigweg te zeggen over de positie van de maan?
Log in om te reageren
InloggenNog geen account? Registreer je nu
Reacties (8)
Nog een weetje: de maan draait precies net zo snel om z'n as als om de aarde. Daardoor zien we steeds dezelfde kant. Dit is een zogenaamde "tidal lock". Best bijzonder eigenlijk...
Zeer interessant! Dankjewel!!
misschien informeren voor nóg meer uitleg bij het KNMI?
succes.
Cato
Dag Peet,
Even laten bezinken. Dank voor je duidelijke en beeldende uitleg. En als ik nu regelmatig naar de maan kijk, dan weet ik bij benadering waar ik hem de volgende dagen kan verwachten. En dat is wat betreft de horizontale positie. Maar zoals je onderaan in je tekst ergens zegt: mits voldoende boven de horizon. Daar gaat de tweede helft van mijn vraag over. Hoe kun je daarbij ook de verticale voorspellen?
In mijn voorlaatste zin meende ik te hebben uitgelegd hoe in principe de plaats van de maan aan de hemel te vinden is, maar dat is dus niet overgekomen. Het is uw goede recht om het onbelangrijk te vinden hoe de maan er op zeker moment uitziet, en waarom hij er dan zo uitziet. Maar nu gaan we rekenen om de plaats te bepalen.
Omdat we hier de tijd van 15 graden OL als Burgerlijke Tijd hebben, terwijl Nederland slechts op ca. 5 graden oostelijk van Greenwich ligt, staat de zon hier omstreeks 12.40 uur (zomertijd: 13.40 uur) op het hoogste punt in het zuiden. En om 00.40 uur (zomertijd: 01.40 uur) op het diepste punt onder de (noordelijke) horizon.
In afgerond 24 uur (eigenlijk 23 uur 56 min.) maakt de zon (door de draaiing van de aarde) een rondje "rechtsom" langs de hemel ( als je naar het zuiden kijkt) totdat hij weer op dezelfde plek staat op hetzelfde tijdstip de volgende dag.
In iets minder dan een maand (ca.29 dagen) maakt de Maan "linksom" een rondje door de sterrenhemel, alvorens weer op bijna dezelfde plek aan de hemel te staan. Per etmaal schuift hij dus ca.12,4 graad naar links over een cirkelboog. Nieuwe Maan (onzichtbaar!) noemen we positie 0 graden, precies een etmaal daarna staat hij dus ca.12,4 graad links van die plek, en zo verder. Na een dikke week is het dus Eerste Kwartier (90 graden), daarna Volle Maan (180 graden), daarna Laatste Kwartier (270 graden) en na alle 29 dagen is het opnieuw Nieuwe Maan. We gaan op de kalender zoeken wanneer het Nieuwe Maan was. Dat was op 21 juni. Dat is nu 17 dagen geleden. Sinds Nieuwe Maan is de maan dus ca.17/29 (= ca.59 procent) van 360 graden linksom opgeschoven, dat is 211 graden, ofwel 31 graden méér dan halverwege (Volle Maan) en 59 graden vóór driekwart (Laatste Kwartier). De maan zit nu dus op ongeveer één derde deel tussen Volle Maan en Laatste Kwartier in.
Volle Maan is zichtbaar van zonsondergang tot de volgende zonsopkomst, maar staat het hoogst aan de hemel om 00.40 uur 's nachts (01.40 uur zomertijd). Bij Laatste Kwartier is de Maan het beste zichtbaar in de nanacht en de vroege ochtendschemering, dus vóór en kort na zonsopkomst. Bij Eerste Kwartier is de Maan het beste zichtbaar in de avondschemering en in het begin van de avond, dus kort vóór en ook na zonsondergang. Bij heldere hemel (dus bij zonneschijn) is de Maan, mits voldoende boven de horizon, in principe midden overdag ook zichtbaar, maar hij kan dan erg moeilijk te vinden zijn!
Als je precies weet in welke richting je moet kijken om de volle Maan om 00.40 u. (zomertijd 01.40 u.) aan de hemel te zien staan, dan kun je aan de hand van die 31 en 59 graden schatten waar de maan in de nanacht of 's ochtends staat op het moment dat je hem zoekt. Maar het lijkt me handiger om gewoon te kijken waar hij staat, in plaats van die plek vooruit te gaan berekenen :-)
Succes!
Beste Peet,
Jouw antwoord geeft mij geen informatie over de positie van de maan.
Of over zijn tocht langs de hemel, die ik graag zou kennen voordat ik de gordijnen open trek. En die ik van de zon al weet, ook bij zwaar bewolkte hemel.
Je beschrijft vooral de verschijningsvorm van de maan, maar dat was niet de vraag.
Als de maan bij zijn tocht langs de hemel vlak langs de zon gaat (soms gaat hij er precies overheen, dan is er een zonsverduistering) dan heet dat Nieuwe Maan, ofwel Maanfase 0%. De Maan is dan niet zichtbaar.
Staat hij (zo precies mogelijk) recht tegenover de Zon, dan is het Volle Maan, ofwel Maanfase 50%. Dan is de Maan de hele "nacht" zichtbaar: tussen zonsondergang en de volgende zonsopkomst. (Staat de aarde precies tussen de Zon en de Maan in, dan levert dat een maansverduistering op.)
Eerste Kwartier (Maanfase 25%): de Maan is het beste zichtbaar aan de avondhemel (Halve Maan, "links van" de Zon).
Laatste Kwartier (Maanfase 75%): de Maan is het beste zichtbaar aan de ochtendhemel (Halve Maan, "rechts van" de Zon).
Bij niet-volle Maan wijst de verlichte ronde Maanrand altijd in de richting van de Zon. Van de Maan in het Eerste Kwartier kun je in gedachten een letter P maken ("Premier" = Frans voor "Eerste"). Van de Maan in het Laatste Kwartier kun je zo een letter D maken ("Dernier"= Frans voor "Laatste") .
De "maanfase" wordt wel uitgedrukt in procenten: 0% = 100% = Nieuwe Maan, 25% = Eerste Kwartier, 50% = Volle Maan, 75% = Laatste Kwartier. Datums van NM, EK, VM en LK staan vaak afgedrukt op kalenders, en zijn digitaal (voor vandaag) te vinden op de handige website hemel.waarnemen.com
Dat van "rechts en links van de Zon" etc. klopt alleen bij waarnemen op het Noordelijk halfrond!