Verdwaald ?

Duindoorn – de overlever van zand en wind
Je loopt door het buitengebied van Tilburg-Riel, tussen zanderige paden, struiken en verre eikenranden, en ineens zie je hem: een doornige struik, zilvergrijs van blad. Tussen de takken valt je oog op iets kleins maar opvallends — een diep rood hartje, precies daar waar de bloem zat. De kelkbladen zijn al afgevallen, en wat achterblijft is het begin van iets nieuws: het jonge vruchtbeginsel, klein nog, maar fel van kleur. Het lijkt bijna te gloeien in het ochtendlicht, als een belofte van de herfst die nog moet komen.

Deze struik, dat weet je nu, is de duindoorn – Hippophae rhamnoides. Een plant met een naam die naar de kust verwijst, maar die zich niet laat begrenzen door wind of zand. Oorspronkelijk een kind van de duinen, waar hij de randen van het land vasthoudt met zijn wortels en stormen trotseert met zijn stekels. Maar ook hier, ver van de zee, houdt hij stand. In het droge zand van Brabant, waar de wind nog vrij spel heeft en de bodem arm is, groeit hij even taai, even trots. Vaak is hij hier aangeplant, om gronden te herstellen, vogels te voeden en de mens te verrassen.

Zijn naam is letterlijk wat hij is: ‘duindoorn’. ‘Duin’, naar zijn oorspronkelijke thuis in het zanderige kustgebied. ‘Doorn’, vanwege de stevige stekels die zijn takken bewaken. Maar zijn wetenschappelijke naam vertelt een ander verhaal. Hippophae betekent ‘glanzend paard’, uit het Oudgrieks: hippos (paard) en phaos (licht, glans). De oude Grieken geloofden dat hun paarden een glanzende vacht kregen als ze de bladeren van deze struik aten. Misschien niet helemaal bewezen, maar wie de zilvergrijze, glimmende blaadjes ziet, begrijpt waar het vandaan komt.

En toch valt er iets op. Waar zijn die beroemde feloranje bessen dan? In het voorjaar toont de duindoorn zich nog bescheiden. Alleen wie goed kijkt, ziet de eerste tekenen van wat komt: een rood hartje hier, een zwelling daar. Pas later, als de zomer op z’n einde loopt, verschijnen de bessen — vurige, oranje vruchten die zich vastklampen aan de takken als miniatuurzonnetjes. Ze zijn zuur, bijna schrijnend, maar bomvol vitamine C. En alleen de vrouwelijke struiken dragen ze, op voorwaarde dat er een mannelijke buur is die zijn stuifmeel toevertrouwt aan de wind.

Zo staat hij daar, tussen zandpaden en ruisend gras, als een stille reiziger die ooit uit de duinen kwam, maar nu ook het binnenland verovert. De duindoorn: stekelig, sterk, en stil glanzend van binnen.